بازار کار آذربایجان شرقی بدون نیروی ماهر

بازار کار آذربایجان شرقی بدون نیروی ماهر

این امر خلأ جدی نیروی کار ماهر در استان است. آگهی‌هایی که نیروی متخصص طلب می‌کنند و این نیروهای متخصص گاه تا سال‌ها جذب نمی‌شوند یا صاحبان صنایع مجبور به آموزش‌های تخصصی و اعزام کارآموز به خارج از کشور برای آموزش و کار در حوزه تخصصی خود می‌شوند. با این‌که آذربایجان شرقی استانی صنعتی است، سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش‌های صنعتی هیچ‌گاه با این وضعیت برابری نکرده و با وجود مطالبه زیاد جامعه صنعتی از دانشگاه‌های استان از مجموع 200 هزار دانشجو فقط 5 هزار نفر در رشته‌های کاربردی صنعتی و مهارتی مشغول به تحصیل هستند. این در حالی است که بنا به اعلام مسئولان کشوری تاکنون حدود یک میلیون و 800 هزار نفر در دانشگاه‌های مهارتی کشور تحصیل کرده‌اند که سهم استان با وجود نیاز به نیروی ماهر دانشگاهی از این میزان بسیار ناچیز است.  

• پرکردن جاهای خالی با نیروی کار غیرماهر

یکی از مدیران شرکتی واقع در شهرک صنعتی عالی‌نسب که در حوزه تولید اتصالات صنعتی نوین دستگاه‌های حرارتی و برودتی فعال است، می‌گوید: تمام روند فعالیتی در کارگاه ما باید توسط نیروی کار دانشگاهی و متخصص دنبال شود.   «محمد صولتی» با بیان این‌که نیاز به نیروی کار ماهر دارد و از سوی دیگر نمی‌تواند برای آموزش نیروی کار خود اقدام به اعزام کارآموز به کشورهای خارجی حتی کشور همسایه کند، می‌افزاید: نه‌تنها من بلکه مدیران اکثر کارگاه‌ها و شرکت‌های کوچک که تعدادشان در استان هم کم نیست، مجبورند برای پر کردن خلأ نیروی متخصص و ماهر صنعتی اقدام به جذب کارگر ساده و ارائه آموزش‌های مقدماتی کنند تا قادر به کار کردن با دستگاه‌ها باشند.  

وی بیان می‌کند: در ظاهر این کار می‌تواند موثر باشد اما مشکل زمانی رخ می‌دهد که کارگر هنگام کار بر روی دستگاه با قطعاتی معیوب روبه‌رو می‌شود که نیاز به مهارت تشخیصی خاص دارد. این امر فقط در طول تحصیل کاربردی در دانشگاه و زیر نظر استاد دانشگاهی کسب می‌شود و نمی‌توان در یک دوره آموزشی به وی منتقل کرد. اگر این قطعه معیوب روی دستگاهی حساس مانند دستگاه حرارتی یک مجتمع مسکونی بزرگ نصب شود می‌تواند خطرهای جبران‌ناپذیری داشته باشد.  صولتی عنوان می‌کند:‌ از سوی دیگر اکثر این کارگران ساده به زبان انگلیسی مسلط نیستند و فعالیت در یک مجموعه صنعتی رو به رشد باید با تسلط حداقل مقدماتی با زبان خارجی همراه باشد که بتوانند برخی توصیه‌های شرکت‌های خارجی سازنده روی قطعات وارداتی را بخوانند و به آن توجه کنند. این عدم آشنایی با زبان‌های خارجی و نبود دانش کاربردی در درازمدت نه‌تنها به صنایع کوچک و متوسط بلکه به اعتبار صنعتی استان ضربه می‌زند.

• اشتغال 75 درصدی متخصصان

رئیس دانشگاه علمی‌کاربردی آذربایجان شرقی با بیان این‌که این دانشگاه در زمینه مهارت‌آموزی فعال است، عنوان می‌کند: با وجود این‌که در دهه‌های اخیر توجه چندانی به توسعه این دانشگاه در استان نشده بود، در سال‌های اخیر روند نسبتاً خوبی در این زمینه آغاز شده و در حال حاضر 20 مرکز این دانشگاه در استان فعال است. «فرزان قالیچی» ادامه می‌دهد: هرچند سهم این دانشگاه از مجموع دانشجویان استان ناچیز و حدود 5 هزار نفر است، میزان اشتغال این دانشجویان در مقایسه با میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان سایر دانشگاه‌ها بسیار بالاست و بیش از 75 درصد فارغ‌التحصیلان این دانشگاه جذب بازار کار شده‌اند.  

وی عنوان می‌کند: این دانشگاه به عنوان یک دانشگاه نسل سومی مأموریت کارآفرینی را بر عهده دارد و موارد متعددی از دانشجویان این دانشگاه بوده‌اند که از سال دوم تحصیل در رشته‌های صنعتی و هم‌زمان با تحصیل اقدام به راه‌اندازی کارگاه کرده و برای خود و دیگران کارآفرینی کرده‌اند.  این مسئول دانشگاهی با بیان این‌که مهارت محوری اساس تحصیل در این دانشگاه است، عنوان می‌کند: 60 درصد رشته‌های این دانشگاه به صورت عملی است و دانشجویان می‌توانند خلاقیت‌های ذهنی خود را در عمل و در پای دستگاه‌هایی که دانشگاه در اختیارشان گذاشته دانش خود را در عمل پیاده کنند.  قالیچی تاکید می‌کند: همراهی استادانی که خود کارآزموده و فنی هستند با این دانشجویان موجب می‌شود میزان آزمون و خطا روی دستگاه‌های گران‌قیمت پایین بیاید و صنایع هم از این نیروهای کار ماهر دانشگاهی استقبال می‌کنند و برخی در همان زمان تحصیل جذب می‌شوند.  

• درخواست صنایع از اداره کار برای نیروی کار ماهر

مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان می‌گوید: نبود نیروی کار ماهر و متخصص صنعتی یکی از خلأهای جدی حوزه کار و اشتغال استان است و موجب شده مطالبه مدیران صنعتی استان را با پاسخ منفی جواب دهیم. این در حالی است که هر روز تعداد زیادی نیروی کار دانشگاهی به این اداره کل مراجعه می‌کنند که هیچ مهارتی ندارند.   «میراحد حسینی» بیان می‌کند: در رشته‌هایی مانند جوشکاری آرگون، کار با دستگاه‌های نوین و پیشرفته، کار با ماشین‌های تراش قطعات حساس خودرویی و رشته‌های متعدد دیگر کمبود نیروی کار ماهر داریم و این خلأ را به مدیران دانشگاهی هم منعکس کرده‌ایم و آنان خود در این زمینه اطلاعات کافی دارند.  این مسئول تاکید می‌کند: مدیران دانشگاهی و برنامه‌ریزان رشته‌های مختلف با وجود علم به خلأ در این زمینه برنامه‌ریزی نمی‌کنند؛ چراکه رشته‌های مهارتی نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سنگین برای خرید تجهیزات صنعتی دارد و نمی‌توان بدون کارگاه‌های به‌روز و دستگاه‌های صنعتی و قطعات لازم این رشته‌ها را در دانشگاه‌ها راه‌اندازی کرد.

وی تاکید می‌کند: برخی دانشگاه‌ها این رشته‌ها را راه‌اندازی کرده‌اند اما در بخش اجرای عملی با مشکل مواجه هستند. برخی از آنها دستگاه‌هایی از رده خارج و اسقاطی را از بازار ضایعات خریده و به کارگاه آموزشی منتقل کرده‌اند که عملاً هیچ سودی به حال دانشجویان ندارد.  حسینی از ارائه طرحی به مدیران استانی برای همراهی صنعت و دانشگاه به صورت عملیاتی‌تر خبر می‌دهد و می‌گوید: اگر مدیران صنایع حاضر به ریسک و سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه مهارت‌آموزی دانشجویان رشته‌های صنعتی باشند، می‌توانیم به نتایج بهتری دست پیدا کنیم. بر اساس این طرح دانشجویان واحدهای عملیاتی خود را به صورت عینی‌تر و کاربردی‌تر در صنایع سپری می‌کنند و گذراندن این دوره‌ها فقط معطوف به ترم‌های پایانی نخواهد شد.

وی تاکید می‌کند: از سوی دیگر همکاری صنایع با سازمان فنی و حرفه‌ای برای آموزش‌های مهارتی فقط می‌تواند به عنوان یک مُسکن عمل کند؛ چراکه استانی با زیرساخت‌های صنعتی بزرگ نیاز به نیروی کار ماهر دانشگاهی دارد که بتواند در گام‌های بعدی اعزام نیروی کار متخصص به کشورهای دیگر و ارزآوری را هم دنبال کند. برنامه‌ریزی وزارت کار در این حوزه است که بتوانیم از نیروی کار متخصص و ماهر صنعتی ارزآوری به کشور داشته باشیم.  

• آذربایجان شرقی، چهارمین قطب صنعتی کشور

با تمرکز صنایع تولید ماشین‌آلات و تجهیزات در مرکز استان، آذربایجان شرقی یکی از قطب‌های صنعتی کشور به شمار می‌رود. این استان از لحاظ تعداد کارگاه‌های صنعتی چهارمین قطب صنعتی کشور است و از امکانات و قابلیت‌های توسعه صنعتی شایان توجهی برخوردار است که بخشی از آن عبارتاست از وجود 33 شهرک صنعتی و تخصصی و 14 ناحیه صنعتی، وجود دانشگاه‌های تبریز، صنعتی سهند، آزاد اسلامی و واحدهای دانشگاه جامع علمی‌کاربردی و مؤسسات تحقیقات صنعتی در استان، وجود مزیت نسبی در 13 رشته فعالیت صنعتی استان از قبیل چرم‌سازی، صنایع غذایی و آشامیدنی، تولید مبلمان و چوب و محصولات چوبی، قطعه و مجموعه‌سازی (مخصوصاً در حوزه خودروسازی)، ماشین‌سازی و شیمیایی، وجود مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای مجهز و مراکز آموزش فنی شرکت‌های بزرگ صنعتی، وجود صنایع مادر پیشرفته، شهرک‌های تخصصی مانند سرمایه‌گذاری خارجی، فناوری قطعات خودرو، مصالح ساختمانی تبریز و سرامیکی مرند و همچنین واحدها و تشکل‌های صنعتی و صنایع تبدیلی که ظرفیت‌های ویژه این مراکز از نیروهای کارگری متخصص بسیار بالاست. بی‌شک در صورت برنامه‌ریزی مسئولان حوزه آموزش و تحصیل برای پرورش نیروهای متخصص فنی، کارشناسان و کارگران در بازار صنعتی استان می‌توان به آینده اشتغال در استان امیدوارتر از امروز نگریست.